Zajączek Józef
Józef Zajączek (ur. 10 marca 1752 r. w Kamieńcu Podolskim, zm. 28 lipca 1826 r. w Warszawie) - polityk, wolnomularz, generał polski i francuski, uczestnik wojen napoleońskich, poseł na Sejm Czteroletni, senator wojewoda Królestwa Polskiego, Namiestnik Królestwa Polskiego (1815-1826), od 1818 r. książę warszawski[1]
Biografia
Syn Antoniego Zajączka, herbu Świnka i Marianny z Cieszkowskich herbu Dołęga. Od 16 roku życia służył w wojsku koronnym. Brał udział w konfederacji barskiej. Po upadku konfederacji przebywał na emigracji, m.in. we Francji, gdzie służył w armii. Po powrocie do kraju służył w gwardii przybocznej hetmana wielkiego koronnego Franciszka Ksawerego Branickiego. Następnie był posłem na Sejm Czteroletni. W 1792 r., będąc już w randze generała-majora, brał udział w wojnie polsko-rosyjskiej w obronie Konstytucji 3 Maja. Odznaczył się w bitwie pod Zieleńcami, po której został odznaczony nowo ustanowionym orderem Virtuti Militari. Po przegranej wojsk polskich podał się do dymisji i udał się na emigrację. Następnie brał udział w insurekcji kościuszkowskiej, walczył w bitwie pod Racławicami. Po upadku powstania wyjechał z Warszawy (w czasie powstania był odpowiedzialny za obronę Pragi) do Galicji. Tu został aresztowany i osadzony w twierdzy w Ołomuńcu.
Następnie wyemigrował do Francji, gdzie wstąpił do wojska pod rozkazy Napoleona. Brał udział w kampaniach napoleońskich, m.in.: w kampanii pruskiej 1807, w wojnie polsko-austiackiej 1809, w wyprawie na Moskwę 1812. Podczas kampanii moskiewskiej dostał się do niewoli rosyjskiej.
Nazwisko generała Józefa Zajączka zostało uwiecznione na Łuku Triumfalnym w Paryżu. W 1807 r. Napoleon nadał Józefowi Zajączkowi rozległe dobra ziemskie w województwie kaliskim, w tym Opatówek.
Po klęsce Napoleona mianowany przez cara Aleksandra I Namiestnikiem Królestwa Polskiego, funkcję tę sprawował dożywotnio. W tym okresie był politykiem uległym wobec władz rosyjskich. Car zaakceptował wcześniejsze nadania ziemskie cesarza Napoleona.
Józef Zajączek pod koniec życia osiadł w dobrach opatowskich. Zmarł w Warszawie, w Pałacu Namiestnikowskim. Pochowany został w Opatówku pod Kaliszem.
Związki z Ozorkowem
Podpis gen. Józefa Zajączka widnieje pod aktem lokacyjnym [2] z dn. 30 stycznia 1816 r. Wówczas Ozorków stał się miastem prywatnym w Królestwie Polskim. Józef Zajączek w okresie Królestwa Kongresowego był przejazdem w Ozorkowie. Jedna z głównych ulic Ozorkowa, prowadząca ze Zgierza do Łęczycy, została wówczas nazwana imieniem gen. Józefa Zajączka. Nazwa ta istniała przez całe stulecie. Obecnie jest to ulica Listopadowa.
W czasie, gdy Józef Zajączek przebywał w swych opatowskich dobrach, miasteczko rozwijało się pod względem gospodarczym. Wówczas Opatówek z osady rolniczej stał się miasteczkiem o charakterze przemysłowym. Powstała wtedy fabryka sukiennicza. Ta posiadłość jest kojarzona z Ozorkowem, gdyż w 1878 r. za cenę 435 tys. rubli właścicielem tych włości stał się ozorkowski fabrykant, Karol Schlösser.
Odznaczenia
- Ojczyzna Obrońcy Swemu
- Order Orła Białego
- Krzyż Komandorski Orderu Virtuti Militari
- Order św. Andrzeja
- Order Czarnego Orła
- Krzyż Komandorski Legii Honorowej
- Order św. Stanisława
- Order św. Anny
Bibliografia
- Stanisław Małyszko, Majątki Wielkopolskie Powiat Kaliski, t. IV, Szreniawa 2000
- Encyklopedia Popularna PWN, red. J. Kofman, Warszawa 1993
- Encyklopedia Powszechna, Wydawnictwo Gutenberga, Kraków – Warszawa 1994
- Nowa Encyklopedia Powszechna, Kraków 2011
- Archiwum Państwowe w Płocku, Oddział w Łęczycy
Oprac. Paweł Andrzej Górny
