Zabytkowe domy w Ozorkowie

Z Ozopedia - internetowa Encyklopedia miasta i gminy Ozorków
Wersja z dnia 08:56, 12 sty 2017 autorstwa Danuta Trzcińska (dyskusja | edycje)
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Opis wybranych zabytkowych domów wpisanych do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz Gminnej Ewidencji Zabytków Gminy Miasto Ozorków.

Dom murowany, ul. Wyszyńskiego 2

Dom murowany, ul. Wyszyńskiego 2

Stojący przy ul. Wyszyńskiego 2 dom jest jednym z najstarszych budynków w mieście. Wzniesiony został w 1825 r. przez Karola Teodora Weila, założyciela pierwszej w mieście apteki. Weilowie byli znaną w Warszawie rodziną o tradycjach aptekarskich. Jest to zabytek o dużych walorach architektonicznych. Osadzony na niskim cokole, ale za to pokryty wielką połacią naczółkowego dachu[1], prezentuje interesującą elewację.

Odmiennie niż w innych zabytkowych domach naszego miasta, ten ma lekko wysunięte ryzality[2] na pięcioosiowych skrzydłach, przez co trzyosiowy środek ma nieco cofnięty. Tu znajduje się otwór drzwiowy do sieni, kiedyś na tzw. przestrzał, obecnie przebudowanej.
Należy podkreślić dobre proporcje nie tylko całej bryły, ale i detali, jak obramowania otworów okiennych profilowanymi opaskami i oryginalnym szczelinowaniem samych okien, szczególnie tych zamkniętych półkoliście w środkowej części elewacji. Wzbogaca ją doskonały gzymsowany fronton z okrągłym przeźroczem w środku. Dodatkowym elementem zdobiącym budynek jest opasujący go gzyms międzykondygnacyjny i balkon z ażurową balustradą pięknej kowalskiej roboty.

Całość budynku sprawia wrażenie rezydencji, a nie domu spełniającego funkcje mieszkalno – usługowe.
Mimo iż już dawno kamienica ta zmieniła właściciela, „od zawsze” funkcjonuje tu apteka.[3]

Obiekt jest zabytkiem wpisanym do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w poz. 22.

Przypisy

  1. Dach dwuspadowy z dodatkowymi, niewielkimi, trójkątnymi połaciami (zwanymi naczółkami) umieszczonymi ukośnie w górnej części ścian szczytowych.
  2. Występ z lica w elewacji budynku w jego części środkowej, bocznej lub narożnej, prowadzony od fundamentów po dach, stanowiący jego organiczną część.
  3. Źródło: Frątczak S., Spacer po Ozorkowie. Trasa 5: dawnymi alejami Piłsudskiego - dziś kardynała Wyszyńskiego - cd., [W:] Wiadomości Ozorkowskie 2015, nr 5, s. 10.

Dom murowany, ul. Wyszyńskiego 4

Dom murowany, ul. Wyszyńskiego 4

Kamienica nr 4 z połowy XIX w. należała w okresie międzywojennym do Prusinowskich, jednej z najbogatszych rodzin żydowskich Ozorkowa. Jeden z braci prowadził tu restaurację w miejscu dzisiejszej „Stylowej", drugi był właścicielem składu drewna i zmechanizowanego zakładu stolarskiego. Interesującym elementem architektonicznym elewacji budynku jest cokół wyłożony płytami piaskowca i gzymsy.[1]

Obiekt jest zabytkiem wpisanym do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w poz. 23.

Przypisy

  1. Źródło: Architektoniczne walory Ozorkowa, red. Danuta Trzcińska, Ozorków 2011, s. 21. Na podstawie tekstu Stanisława Frątczaka.

Dom murowany, ul. Wyszyńskiego 6

Dom murowany, ul. Wyszyńskiego 6

Stoją tutaj oddzielone od siebie bramą w poziomie parteru dwa budynki, chociaż pod jednym 6 numerem, to z innej zupełnie epoki. Pierwszy z lewej to jednopiętrowy dom w stylu klasycystycznym z 2. poł. XIX w., do drugiej wojny światowej własność Berka Parzęczewskiego. Cechy charakterystyczne fasady budynku to otwory okienne w płycinach i płytki ryzalit zwieńczony trójkątnym frontonem.

Drugi dwupiętrowy budynek, którego budowę zapoczątkowano w 1939 r., dokończył niemiecki okupant i parter przeznaczył na pocztę. Obecnie oba budynki odrestaurowane i gustownie odmalowane należą do rodziny Graczyków, właścicieli Zakładu Cukierniczo-Piekarskiego „Piotruś".[1]

Obiekt jest zabytkiem wpisanym do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w poz. 24.

Przypisy

  1. Źródło: Architektoniczne walory Ozorkowa, red. Danuta Trzcińska, Ozorków 2011, s. 21. Na podstawie tekstu Stanisława Frątczaka.

Dom murowany, ul. Wyszyńskiego 8

Dom murowany, ul. Wyszyńskiego 8

Ten piętrowy budynek pochodzi z 1838 r. i z chwilą powstania został zaplanowany wyłącznie do celów mieszkalnych, o czym świadczy liczba 30 znajdujących się w nim izb oraz brak otworów wejściowych w elewacji frontowej, które prowadziłyby do pomieszczeń sklepowych. Wejście w skrajnej lewej osi zajmowane przez zakład fotograficzny zostało otwarte współcześnie.
Budynek osadzony na wysokim fundamencie pokryty jest okazałą połacią dwuspadowego dachu o naczółkowym szczycie, tak charakterystycznym dla domów stawianych w XIX w.
W dziewięcioosiowej elewacji trzy osie środkowe uwypukla płytki ryzalit zwieńczony facjatą z trzema oknami, którą zdobi trójkątny szczyt. Wejście do budynku usytuowane jest centralnie i prowadzi do sieni na tzw. przestrzał, czyli prosto w podwórze. W sieni znajdują się drewniane schody jednobiegowe prowadzące do mieszkań na piętrze z zachowaną jeszcze tralkową balustradą.
Z elementów zdobiących pierwotną elewację pozostał tylko gzyms uskokowy facjaty i podokapowy głównej bryły budynku. Ten imponujący rozmiarami dom postawił Teodor Raabe, właściciel majątku ziemskiego w Siedlcu (pow. łęczycki), który w l. 1820-1832 pełnił funkcję burmistrza Ozorkowa. Po jego śmierci budynek przeszedł w ręce żydowskich właścicieli.
Ostatnimi do wojny byli Daneygiszrowie. Od 1946 r. stał się własnością rodziny Otto.[1]

Obiekt jest zabytkiem wpisanym do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w poz. 25.

Przypisy

  1. Żródło: Frątczak S., Spacer po Ozorkowie. Trasa 5: dawnymi alejami Piłsudskiego - dziś kardynała Wyszyńskiego - cd., [W:] Wiadomości Ozorkowskie 2015, nr 3, s. 10.

Dom murowany, ul. Wyszyńskiego 16

Dom murowany, ul. Wyszyńskiego 16

Jest to typowy budynek o funkcjach mieszkalno-handlowych pochodzący z połowy XIX w. W okresie międzywojennym własność rodziny Pelibergów. W budynku tym były wynajmowane 23 mieszkania, w większości jednoizbowe, za¬mieszkiwane w połowie przez żydowską biedotę. W tejże kamienicy mieścił się też heder, czyli szkoła dla żydowskich chłopców. Budynek z mieszkalnym strychem pokryty jest naczółkowym dachem; pierwotnie pośrodku była brama wjazdowa na podwórze, gdzie w oficy¬nie funkcjonowało kino „Cassino" na około 200 widzów.[1]

Obiekt jest zabytkiem wpisanym wpisanym do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w poz. 26.

Przypisy

  1. Źródło: Architektoniczne walory Ozorkowa, red. Danuta Trzcińska, Ozorków 2011, s. 20. Na podstawie tekstu Stanisława Frątczaka.


Dom drewniany, ul. Wyszyńskiego 20

Dom drewniany, ul. Wyszyńskiego 20

Jeden z nielicznych domów drewnianych usytuowanych w Alejach. Takich domów do okresu wojennego było o wiele więcej, zostały one jednak rozebrane przez niemieckiego okupanta ze względu na cenny materiał budowlany. A pochodził on z XIX-wiecznych borów, które otaczały Ozorków (dawne Samborze, a obecnie Nowe Miasto).
Budynek został wzniesiony w trzecim ćwierćwieczu XIX w. Ściany z grubych bali oszalowane deskami osadzone zostały na ceglanym, niskim cokole zbudowanym na planie prostokąta. Osiem otworów okiennych o biało malowanych ramach nieco rozjaśnia ciemną elewację budynku. Środkową jej oś stanowi otwór drzwiowy prowadzący do sieni na tzw. przestrzał, czyli wiodący na podwórze. Warto też zajrzeć do sieni, gdzie możemy podziwiać drewniane schody o sękatych stopniach, które służą mieszkańcom już półtora wieku.[1].
Z przykrywającej dom ogromnej połaci dwuspadowego dachu krytego papą wyrasta aż pięcioosiowa facjata zwieńczona trójkątnym szczytem z okienkiem półkoliście zamkniętym w środku. Identyczna facjata znajduje się od strony podwórza.
Ten wiekowy dom jest drugą w mieście budowlą o jeszcze starosłowiańskiej konstrukcji wieńcowej ścian stawianych z bali, na węgłach łączonych w tzw. zrąb, bez potrzeby użycia gwoździ, co widać od strony szczytowej ściany budynku.
Posesja w okresie międzywojennym była wspólną własnością kilku Żydów. Mieściła się w nim wówczas prowadzona przez Brzezińskiego razura, jak wówczas nazywano zakład fryzjerski.[2]

Obiekt jest zabytkiem wpisanym do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w poz. 27.

Przypisy

  1. Stan na 2016 r.
  2. Źródło: Frątczak S., Spacer po Ozorkowie. Trasa 5: dawnymi alejami Piłsudskiego - dziś kardynała Wyszyńskiego - cd., W: Wiadomości Ozorkowskie 2014, nr 10, s. 10.

Domy murowane, ul. Wyszyńskiego 25, 27, 29 i 31

Dom murowany, ul. Wyszyńskiego 25
Dom murowany, ul. Wyszyńskiego 27
Dom murowany, ul. Wyszyńskiego 29
Dom murowany, ul. Wyszyńskiego 31

Za budynkiem o nazwie „Fiolet” w kierunku centrum miasta stoi rząd czterech siedmioosiowych, murowanych kamienic dwukondygnacyjnych, przeznaczonych na cele mieszkalne na piętrze i handlowo-usługowe na parterze, o czym świadczą choćby bramy wjazdowe na podwórza w centralnych osiach. Są to budynki pochodzące z końca XIX w.

Pierwotne, bogate w ornamenty elewacje tych kamienic w formie gzymsów, obramień okiennych, nadproży, płycizn wielokształtnych, przeźroczy przetrwały tylko w poziomie pięter. Partery tylko w niektórych fragmentach zachowały dawną ornamentykę. W większości została ona usunięta lub zatarta podczas remontów dostosowujących istniejące tu sklepy do współczesnych wymogów handlowych.
Kolorystycznie elewacje te przedstawiają sobą prawdziwą mozaikę barw w małym stopniu ze sobą zharmonizowaną, nie mówiąc o tym, że niektóre straszą plamami po odpadniętej farbie.

W porównaniu do innych w tej szeregowej zabudowie ciekawie przedstawia się odremontowany budynek pod numerem 29, mieszczący obecnie dwa sklepy, a także dający miejsca noclegowe.[1]

Smutny i odstraszający wygląd przedstawia sobą wyglądający na opuszczony budynek pod numerem 27, stwarzający wrażenie wymarłego i skazanego na rozbiórkę. W nim, a najprawdopodobniej stojącej do dziś w podwórzu po prawej stronie oficynie, przyszedł w 1911 r. na świat, w żydowskiej rodzinie ubogiego kupca tkanin łokciowych, Samuel Rzeszewski, niezwykle utalentowany szachista.
Podwórze z tej posesji można uznać za typowe dla kamienic tej części alei. Po obu stronach brukowanego tu dziedzińca na pierwszym planie stoją przeważnie murowane, często piętrowe oficyny, a dalej w głębi parterowe budynki i drewniane komórki. Oficyny te, poza pełnieniem funkcji mieszkalnych, służyły też jako pomieszczenia na sklepy i wszelkiej branży pracownie oraz warsztaty rzemieślnicze, jak tkackie, garbarskie, krawieckie, obuwnicze, piekarskie, wędliniarskie, a nawet i drukarskie.
Jeżeli chodzi o te ostatnie usługi, to w alejach były dwa zakłady wydawnicze. Jeden należący do Braumkiego po przeciwnej stronie ulicy, drugi w oficynie posesji pod numerem 25, gdzie w firmie Gotliebowskiego było prawdopodobnie drukowane lokalne czasopismo o dwuwyrazowym tytule, zaczynającym się od słowa „Ozorkowski...”.

Niedogodnością dla użytkowników tych podwórzy do okresu II wojny światowej była płynąca równolegle do alei rzeka Bzura, z wówczas nieobwałowanymi brzegami i opadającym ku niej terenem, który nader często był podtapiany, a nierzadko, przy wysokich stanach wody, zalewany.

Problem z kapryśną Bzurą rozwiązywano wówczas w prosty sposób. Budynki czy szopy znajdujące się w strefie powodziowego zagrożenia budowano po prostu na palach, tak jak tubylcy budują chaty na wybrzeżach wysp dalekiej Polinezji. Dopiero zbudowanie umocnień na rzece rozwiązało ten problem.[2]

Obiekty te są zabytkami wpisanymi do Gminnej Ewidencji Zabytków Gminy Miasto Ozorków w poz. 42, 43, 44 i 45.

Przypisy

  1. Stan na rok 2016.
  2. Źródło: Frątczak S., Spacer po Ozorkowie. Trasa 5: dawnymi alejami Piłsudskiego - dziś kardynała Wyszyńskiego - cd., [W]: Wiadomości Ozorkowskie 2014, nr 17, s. 10.

Dom postrzygacza, ul. Wyszyńskiego 26

Dom postrzygacza, ul. Wyszyńskiego 26

Skromny, stary budynek, znajdujący się przy ul. Wyszyńskiego pod nr 26. Pochodzi z II poł. XIX w. i reprezentuje styl klasycystyczny. Należał prawdopodobnie do postrzygacza, czyli rzemieślnika, który skracał włókna wystające nad powierzchnią wyprodukowanej surowej tkaniny.
Ten siedmioosiowy, parterowy budynek z mieszkalnym poddaszem, pokryty jest stromym naczółkowym dachem.[1] Zwraca szczególną uwagę w jego środkowej części lekko wysunięty ryzalit[2] spełniający funkcję portyku[3] z otworem drzwiowym flankowanym, tzn. otoczonym dwiema półkolumnami podtrzymującymi belkowanie, osadzonymi na niskich kwadratowych cokołach.
Dziś ten dom, nawiązujący swą architekturą do tradycyjnych dworków szlacheckich, dużo stracił w wyniku nieodpowiednich działań remontowych, jak np. dobudowanie z prawej strony jednoosiowego aneksu. Ponadto dotychczasowe dwuszczelinowe okna, dzielące je na sześć pól, zostały wymienione na dwa rodzaje różniące się konstrukcją.
Dawniej dom był własnością Podmeckich. W lewej jego części rodzina Chmieleckich prowadziła restaurację, w której można było pograć w bilard.[4]

Obiekt jest zabytkiem wpisanym do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w poz. 28.

Przypisy

  1. Dach dwuspadowy z dodatkowymi, niewielkimi, trójkątnymi połaciami (zwanymi naczółkami) umieszczonymi ukośnie w górnej części ścian szczytowych .
  2. Część budynku wystająca przed lico muru.
  3. Część budynku na planie prostokąta z jednym lub kilkoma rzędami kolumn, które wspierają dach, otwarta co najmniej z jednej strony, najczęściej jedno- lub dwukondygnacyjna.
  4. Źródło: Frątczak S., Spacer po Ozorkowie. Trasa 5: dawnymi alejami Piłsudskiego - dziś kardynała Wyszyńskiego - cd., [W:] Wiadomości Ozorkowskie 2014, nr 10, s. 10.

Dom drewniany, ul. Wyszyńskiego 33

Dom drewniany, ul. Wyszyńskiego 33

Pod numerem 33 przy ul. Wyszyńskiego znajduje się najstarszy drewniany budynek w Ozorkowie, który został wybudowany w 1835 r. i do 1939 r. należał do żydowskiej rodziny Hersza, Chaji i Sury Rozenkranców. Po ostatnim remoncie i starannej renowacji jego elewacja frontowa prezentuje się bardzo interesująco. Składa się na nią ściana oszalowana deskami modrzewiowymi w przeplatającym się układzie poziomym i pionowym, co daje ciekawy efekt plastyczny.
W tym siedmioosiowym domu centralną oś stanowi prostokątny otwór drzwiowy flankowany dwoma deskowanymi pilastrami o kanelurowanych ząbkowanych) trzonach. Na nich, imitujących jakby kolumny, wspiera się facjatka przykryta dwuspadowym dachem, przed remontem z trzyskrzydłowym oknem, teraz z oszklonym otworem prostokątnym.
Nad nim widnieje rok budowy 1835. Facjatka zwieńczona jest trójkątnym szczytem dekorowanym stylizowanym kwiatem. Cała ta efektowna elewacja, osadzona dawniej na otynkowanej podmurówce, teraz wyłożonej jasnymi płytkami z piaskowca, przykrywa konstrukcję szkieletową typu łątkowo - sumikowego zbudowaną z bali drewnianych, stosowaną od wieków w polskim budownictwie.
Budynek przed wojną służył bardzo różnorodnym celom. Szukających rozrywki zapraszał do restauracyjki na piwko i bilard, natomiast pobożnych Żydów do innego pomieszczenia na modły.
Tu miał również swój warsztat krawiecki żydowski mistrz igły o nazwisku Storch, szyjący najelegantsze w Ozorkowie fraki i smokingi. Mistrz obsługiwał klientów w ich domach, gdzie dostarczał gotowe ubrania, zawożąc je zawsze dorożką.
Dzisiaj dom ten, nawiązując do międzywojennej tradycji, też zaprasza do klimatycznego lokalu o nazwie „Fiolet” na kawę i herbatę.[1]

Obiekt jest zabytkiem wpisanym do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w poz. 29.

Przypisy

  1. Żródło: Frątczak S., Spacer po Ozorkowie. Trasa 5: dawnymi alejami Piłsudskiego - dziś kardynała Wyszyńskiego - cd., [W:] Wiadomości Ozorkowskie 2014, nr 16, s. 10.

Dom murowany, pl. Jana Pawła II nr 1

Dom murowany, plac Jana Pawła II nr 1

Ta okazała kamienica wybudowana w połowie XIX w. należała do rdzennie polskiej właścicielki, bardzo szanowanej w mieście pani Kierzkowskiej. W jej posiadaniu był także sklep, zwany wtedy spożywczo-kolonialnym, wchodziło się do niego z rogu budynku. Sklep ten oferował poza krajowymi produktami spożywczymi, także towary sprowadzane z Azji, Afryki czy też Ameryki, gdzie jeszcze w XX w. swoje kolonie miały niektóre państwa europejskie. Do towarów tych należały m.in. herbata, kawa, pieprz, banany, figi czy też rodzynki.[1]

Obiekt jest zabytkiem wpisanym do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w poz. 5.

Przypisy

  1. Żródło: Frątczak S., Spacer po Ozorkowie. Trasa 6: Plac Jana Pawła II - cd., [W:] Wiadomości Ozorkowskie 2015, nr 22, s. 10.

Dom murowany, pl. Jana Pawła II nr 7

Dom murowany, plac Jana Pawła II nr 7

Ten piętrowy, siedmioosiowy budynek pod nr 7 pochodzi z drugiego ćwierćwiecza XIX w. Posiada on sień przelotową, a na osiach skrajnych - wejścia do dawnych składów.
Układ wnętrza, podobnie jak w przypadku pozostałych kamienic w rynku, jest dwutraktowy, tzn. charakteryzujący się usytuowaniem mieszkań na jednej, zazwyczaj podłużnej osi budynku i rozświetlonym zewnętrznymi oknami.
Fasadę budynku upiększa rozczłonowanie jej płaskimi pilastrami. Ponad oknami, na wysokości stropu międzypiętrowego, elewację zdobią odcinki gzymsu. Powyżej nich biegnie ciągły profilowany gzyms. Pod dachem naczółkowym, krytym blachą, biegnie koronujący gzyms wsparty na kroksztynach.
W budynku tym mieścił się kiedyś pierwszy w Ozorkowie posterunek Policji Państwowej. Do II wojny światowej był własnością żydowskiej spółki Ajzena Cedrowskiego i Żychlińskiego. Jest to jeden z najstarszych i najokazalszych budynków miasta w stylu klasycystycznym z zachowaną bogatą ornamentyką elewacji. Jego renowacja i gustowne odmalowanie przywróciło mu pierwotny urok.[1]

Obiekt jest zabytkiem wpisanym do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w poz. 7.

Przypisy

  1. Żródło: Frątczak S., Spacer po Ozorkowie. Trasa 6: Plac Jana Pawła II - cd., [W:] Wiadomości Ozorkowskie 2015, nr 15, s. 10.

Dom murowany, pl. Jana Pawła II nr 11

Dom murowany, pl. Jana Pawła II nr 11

Pochodzi on z poł. XIX w. i odróżnia go od innych przede wszystkim wysokość . Inwestor obniżył znacznie strop ostatniej kondygnacji, przeznaczając mieszkania na drugim piętrze dla mniej wymagających lokatorów. Elewację, poza gzymsami, wzbogacają nad oknami pierwszego piętra trójkątne naczółki , a pod oknami prostokątne podłużne płyciny. Niestety, ledwo widoczne są już elementy dekoracyjne w przestrzeniach między oknami drugiego piętra. Właścicielami tej sześcioosiowej kamienicy do wybuchu II wojny światowej byli Kempel i Bine. W przyciętym rogu kamienicy było wejście do herbaciarni, którą prowadził W. Różalski, a potem Kutzner, a obok, od strony rynku, mieściła się popularna w całym mieście drogeria pana Andrzejewskiego. Wjazd na podwórze posesji z oficyną mieszkalną prowadzi przez bramę od ul. Berka Joselewicza.[1]

Obiekt jest zabytkiem wpisanym do Gminnej Ewidencji Zabytków Gminy Miasto Ozorków w poz. 8.

Przypisy

  1. Żródło: Frątczak S., Spacer po Ozorkowie. Trasa 6: Plac Jana Pawła II - cd., [W:] Wiadomości Ozorkowskie 2015, nr 16, s. 10.

Dom murowany, pl. Jana Pawła II nr 12

Dom murowany, pl. Jana Pawła II nr 12

Znajduje się on w północnej pierzei rynku i jest prawdziwym okazem małomiasteczkowej architektury z 1. poł. XIX w. Jest on budynkiem rogowym, który przed II wojną światową należał do żydowskich wspólników: Rubinsteina i Parzęczewskiego. Znajdująca się tu restauracja konkurowała z tą z przeciwległego rogu, drugą w rynku restauracją należąca do Piechurskiego. W restauracjach tych, zgodnie z obowiązującym zwyczajem, zarówno kupcy jak i sprzedający oblewali udane transakcje.
Jest to dom parterowy o przysadzistym korpusie i siedmioosiowej elewacji, z sienią pierwotnie na przestrzał, pokryty jakby czapą – ogromną połacią naczółkowego dachu.
Wyrasta z niego duża facjata o wysokości sięgającej niemal kalenicy, a obok na rynek wygląda okienkiem mała wystawka.
Bogactwo tej połaci dachu uzupełniają jeszcze po bokach dwa różnej wielkości kominy wychylające się z niej , jakby w zupełnie przypadkowych miejscach.
Być może w czasach, kiedy pierwszą zabudowę rynku stanowiły drewniane domy, ten jako murowany był najokazalszy. Teraz wyraźnie odstaje od sąsiadujących z nim piętrowych i dwupiętrowych kamienic, ale przez trwanie tu co najmniej przez półtora wieku, wrósł w krajobraz rynku i nadaje mu swoistego kolorytu.<gr/> Jako ciekawostkę należy dodać fakt, że może właśnie ten koloryt rynku zauroczył reżysera Piotra Trzaskalskiego, który to miejsce wybrał dla akcji swego filmu „Mistrz”.[1]

Obiekt jest zabytkiem wpisanym do Gminnej Ewidencji Zabytków Gminy Miasto Ozorków w poz. 9.

Przypisy

  1. Żródło: Frątczak S., Spacer po Ozorkowie. Trasa 6: Plac Jana Pawła II - cd., [W:] Wiadomości Ozorkowskie 2015, nr 16 i 17 s. 10.

Dom murowany, pl. Jana Pawła II nr 13

Dom murowany, pl. Jana Pawła II nr 13

Jest to piętrowa kamienica pochodząca z II połowy XIX w. Odznacza się ona dekoracyjnym ujęciem okien pierwszego piętra na podobieństwo uszaków, oglądanych w budynkach Lorkego. Poziomy podział elewacji akcentują tu podokienniki na trzech skrajnych osiach oraz profilowany gzyms kordonowy. W osi środkowej znajdują się drzwi do korytarza z klatką schodową prowadzącą na piętro, gdzie właściciel o nazwisku Zippel wynajmował pokoje noclegowe. Tam też znajdowała się dawna piekarnia należąca do Kowalskiego.[1]

Obiekt jest zabytkiem wpisanym do Gminnej Ewidencji Zabytków Gminy Miasto Ozorków w poz. 10.

Przypisy

  1. Żródło: Frątczak S., Spacer po Ozorkowie. Trasa 6: Plac Jana Pawła II - cd., [W:] Wiadomości Ozorkowskie 2015, nr 17 s. 10.

Dom murowany, pl. Jana Pawła II nr 14

Dom murowany, pl. Jana Pawła II nr 14

Kamienica z połowy XIX w. należąca do pierzei zachodniej, była do II wojny światowej własnością Kałowskiego i Zajdermana. Brama wjazdowa w osi środkowej prowadzi na podwórze.
Dekoracyjny charakter ma elewacja na poziomie piętra: prostokątne wnęki międzyokienne i podokienne oraz kordonowy gzyms z zachowanymi Kroksztynami w lewej połowie budynku.[1]

Obiekt jest zabytkiem wpisanym do Gminnej Ewidencji Zabytków Gminy Miasto Ozorków w poz. 11.

Przypisy

  1. Żródło: Frątczak S., Spacer po Ozorkowie. Trasa 6: Plac Jana Pawła II - cd., [W:] Wiadomości Ozorkowskie 2015, nr 18, s. 10.

Dom murowany, pl. Jana Pawła II nr 16

Dom murowany, plac Jana Pawła II nr 16

Dom rodziny Brauze, która od kilku pokoleń zajmowała się rzemiosłem rzeźniczym.
Budynek dobrze konserwowany i przed paru laty odnowiony stanowi ozdobę zachodniej pierzei dawnego rynku. Zbudowany w 2. ćwierćwieczu XIX w. nakryty dachem naczółkowym, z wejściem o interesującej stolarce ujętym dwoma pilastrami, reprezentuje styl klasycystyczny. Stanowi typowy przykład budynku o funkcjach mieszkalno-handlowych, o czym świadczą w skrajnych osiach wejścia do dawnych składów. Wjazd na podwórze, gdzie zwykle były zabudowania magazynowe i warsztaty rzemieślnicze (tu pracownia wędliniarska), prowadzi przez bramę obok budynku.[1]

Obiekt jest zabytkiem wpisanym do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w poz. 8.

Przypisy

  1. Architektoniczne walory Ozorkowa, red. Danuta Trzcińska, Ozorków 2011, s. 25. Na podstawie tekstu Stanisława Frątczaka.

Dom murowany, pl. Jana Pawła II nr 17

Dom murowany, plac Jana Pawła II nr 17

Jest to budynek dwupiętrowy, dziewięcioosiowy frontalnie zwrócony na rynek, z jedynym w mieście półszczytowym dachem.
W osi środkowej brama wjazdowa prowadzi do zabudowanego oficynami podwórza. Łuk korony bramy ozdobiony jest pośrodku klincem, a nad nim profilowanym gzymsem kordonowym[1] wspartym na kroksztynach[2]. Stosunkowo skromna ornamentyka parteru ogranicza się do pilastrów narożnikowych i flankujących bramę.
Na drugiej osi na prawo od bramy znajduje się wejście do apteki, która funkcjonuje tu niemal „od zawsze”, a na lewej skrajnej osi jest wejście do ozorkowskiego oddziału PTTK.
Między drzwiami a witryną znajduje się granitowa tablica upamiętnia egzekucję ozorkowskiego bohatera Powstania Styczniowego - Wawrzyńca Jeziorskiego.
Znacznie bogatsze w elementy dekoracyjne jest piętro tej kamienicy. Dzielą je w poziomie trzy profilowane gzymsy: kordonowy, podokienny oraz podokapowy. Ten ostatni odcinkowo w przestrzeniach międzyokiennych wzbogacony jest kroksztynami. W podziale pionowym elewacje piętra zdobią wąskie pilastry obramowujące otwory okienne po bokach i wieńczące je nadproża. Natomiast w podokniach przecinające się pilastry[3] z gzymsem podokiennym i kordonowym tworzą prostokątne płyciny. Wszystkie te dekoracyjne elementy architektoniczne dodatkowo akcentuje i wzbogaca kontrastująca tło imitujące fakturę muru ceglanego, który faktycznie jest wynikiem udanego zbiegu malarskiego.
Obiekt ten pełnił różne funkcje, między innymi mieściły się w nim teatr, a potem kino. Prawdopodobnie w tym samym budynku należącym do p. Majewskiego, lub sąsiadującym z nim, położonym u zbiegu placu Jana Pawła II i ul. Listopadowej, mieścił się też znany hotel, w którym przebywali późniejsi laureaci literackiej nagrody Nobla, Henryk Sienkiewicz i Władysław S. Reymont.[4][5]

Obiekt jest zabytkiem wpisanym do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w poz. 9.

Przypisy

  1. Rodzaj gzymsu zewnętrznego dzielącego płaszczyznę ściany poprzez obieganie jej dla zaakcentowania podziału na kondygnacje.
  2. Architektoniczny element podtrzymujący (np. balkon, wykusz, ganek, gzyms), osadzony w ścianie i wydatnie z niej wystający.
  3. Lokalne pogrubienie ściany w formie płaskiego filara ustawionego przy ścianie, nieznacznie występującego przed lico ściany.
  4. Żródło: Frątczak S., Spacer po Ozorkowie. Trasa 6: Plac Jana Pawła II - cd., [W:] Wiadomości Ozorkowskie 2015, nr 18, s. 10.
  5. Architektoniczne walory Ozorkowa, red. Danuta Trzcińska, Ozorków 2011, s. 24. Na podstawie tekstu Stanisława Frątczaka.

Dom murowany, pl. Jana Pawła II nr 19

Dom murowany, plac Jana Pawła II nr 19

Kamienica pod nr 19 wybudowana w połowie XIX w. miała od tzw. frontu aż pięć sklepów, nie licząc pomieszczeń handlowych i rzemieślniczych w oficynach. Prowadziła do nich brama wjazdowa na podwórko dla wozów dostarczających towar sklepikarzom i surowce rzemieślnikom.
Podwórze w tej posesji jest szczególnie interesujące ze względu na schody zainstalowane „pod chmurką” i z galeryjką na piętrze z wejściami do mieszkań. Współwłaścicielem tej kamienicy do II wojny światowej był Żyd o nazwisku Cedrowski. Jeden ze sklepów należący do Żyda Widawskiego oferował tylko mięso koszerne, czyli z uboju rytualnego, które wolno było spożywać jedynie starozakonnym, pobożnym wyznawcom religii mojżeszowej.
Ponieważ kamienica ta, podobnie jak i spod nr. 20 nie ma bramy, wozy musiały dostarczać do nich towary od strony Bzury. [1]

Obiekt jest zabytkiem wpisanym do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w poz. 11.

Przypisy

  1. Żródło: Frątczak S., Spacer po Ozorkowie. Trasa 6: Plac Jana Pawła II - cd., [W:] Wiadomości Ozorkowskie 2015, nr 22, s. 10.

Dom murowany, pl. Jana Pawła II nr 20

Dom murowany, plac Jana Pawła II nr 20

Budynek ten wzniesiono w I poł. XIX w. W czasie okupacji jeden z jego właścicieli,Krohn, prowadził tu restaurację. Mając niemieckie pochodzenie, przyjął obywatelstwo III Rzeszy i źle się zapisał w pamięci Polaków.
Współwłaścicielami tej kamienicy byli Żydzi: Pantel, Rozen i Felechowicz. Ten ostatni w skrajnym sklepie przy rogu sprzedawał przetwory zbożowe.

Budynek ten, połączony z oficyną postawioną wzdłuż ul. Starzyńskiego, tworzy z nią literę „L”. Ponieważ kamienica ta, podobnie jak i spod nr. 19 nie ma bramy, wozy musiały dostarczać do nich towary od strony Bzury.[1]

Obiekt jest zabytkiem wpisanym do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w poz. 12.

Przypisy

  1. Żródło: Frątczak S., Spacer po Ozorkowie. Trasa 6: Plac Jana Pawła II - cd., [W:] Wiadomości Ozorkowskie 2015, nr 22, s. 10.

Dom służących, ul. Listopadowa 6 d

Dom służących

Ten parterowy, pięcioosiowy dom pokryty dwuspadowym dachem reprezentuje formę architektoniczną najskromniejszą z budynków spod numeru 6. Był on zbudowany przez fabrykancką rodzinę Schlösserów w 2. ćwierćwieczu XIX w., a przeznaczony dla pracowników obsługujących pobliski pałac. Ale i on nie jest pozbawiony pewnych prostych elementów zdobiących jego elewację. Są nimi lizeny flankujące otwór wejściowy (obecnie zamurowany) oraz trójkątny fronton wieńczący facjatkę.[1]

Obiekt jest zabytkiem wpisanym do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w poz. 16.

Przypisy

  1. Źródło: Architektoniczne walory Ozorkowa, red. Danuta Trzcińska, Ozorków 2011, s. 28. Na podstawie tekstu Stanisława Frątczaka.

Dom sukiennika, ul. Listopadowa 25 a

Dom sukiennika, ul. Listopadowa 25a

Jest to murowany budynek parterowy na planie prostokąta pokryty dachem dwuspadowym. Posiada siedmioosiową elewację z centralnie usytuowanym otworem wejściowym flankowanym dwoma lizenami[1] i sienią na przestrzał (przejściową na podwórze). Budynek ten posiada charakterystyczną konstrukcję domów pierwszych sukienników, którzy podobnymi domami zabudowali głównie ul. Kościuszki. Taki dom był siedzibą rodzinnego najczęściej przedsiębiorstwa sukienniczego, które zatrudniało najwyżej paru czeladników. Jedną połowę domu zajmował warsztat tkacki, druga była mieszkaniem rodziny majstra sukienniczego. Strych, obecnie zamieszkały, służył za magazyn surowca i wyprodukowanego sukna.[2]

Obiekt jest zabytkiem wpisanym do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w poz. 19.

Przypisy

  1. Płaski, pionowy występ w murze zewnętrznym.
  2. Źródło: Architektoniczne walory Ozorkowa, red. Danuta Trzcińska, Ozorków 2011, s. 21. Na podstawie tekstu Stanisława Frątczaka.

Oprac. i zdj. Dorota Żerkowska