Schlösser Karol Ernest

Z Ozopedia - internetowa Encyklopedia miasta i gminy Ozorków
Wersja z dnia 09:53, 3 sie 2017 autorstwa Marianna Różalska (dyskusja | edycje) (→‎Powolny upadek zakładów: link)
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Karol Ernest Schlösser (ur. 5 lipca 1832 r. w Ozorkowie, zm. 29 stycznia 1881 r. w Opatówku) – przemysłowiec ozorkowski, współwłaściciel zakładów schlösserowskich, filantrop.

Młodość i studia

Karol Ernest Schlösser był piątym z sześciorga dzieci wybitnego ozorkowskiego fabrykanta Friedricha Mathiasa Schlössera i Henrietty Wilhelminy Werner. Tak jak starszy brat, od początku był przyuczany do zawodu. Najpierw ukończył szkołę realną, potem został wysłany do Eupen w Nadrenii, gdzie uczył się i praktykował włókiennictwo i handel. Po śmierci ojca w 1848 r. przyjechał do Ozorkowa i po krótkim czasie ponownie wyjechał. Studiował we Wrocławiu i kontynuował naukę w Eupen, aby zdobyć gruntowne wykształcenie w zakresie przędzalnictwa bawełnianego.

Miał żywiołowy charakter, był całkowitym przeciwieństwem starszego brata. Działał impulsywnie, był emocjonalistą i marzycielem. Swoją przyszłość widział raczej w ziemiaństwie niż w przemyśle. W czasie studiów wstąpił do loży masońskiej.

Rodzina i pierwsze kroki w przemyśle

Początkowo ojcowskie przedsiębiorstwo przejął jego starszy brat, Henryk Wilhelm. W 1851 r. Karol Ernest dołączył do niego jako współwłaściciel. W l. 1851-1852 pomagał bratu w instalowaniu parku maszynowego na Strzeblewie. W swoich zakładach również przeprowadził gruntowną modernizację oraz rozbudowę (l. 1853-1856). Pomagał mu w tym Karol Wilhelm Scheibler. Kilkakrotnie odbywał podróże do Anglii i Francji, by tam zdobyć wiedzę praktyczną o zarządzaniu fabryką. W tym czasie faktycznym dyrektorem był Karol Scheibler (do 1855 r.). Po powrocie do kraju Karol Ernest zajął się reorganizacją „starych” zakładów. Zainstalował w nich nowe maszyny parowe i sprowadził angielskiego mechanika, Samuela Anleja z Manchesteru.

Rozpoczął zarządzanie zakładami razem z matką i założył rodzinę. Ożenił się z Anną Natalią Bucholtz. Ślub miał miejsce 15 maja 1861 r. w Warszawie[1]. Z tego związku urodziło się dziewięcioro dzieci:

  • Fryderyk Kazimierz (1863-?)
  • Anna Zofia (1864-?)
  • Natalia Helena (1866-1884)
  • Matylda Natalia (1868-?)
  • Adolf Leonard (1869-1869)
  • Karol Adolf (1871-?)
  • Henryk Wilhelm (1873-1950)
  • Wanda Józefina (1876-?)
  • Ernest Otto (1879-1945)

Powolny upadek zakładów

Organizacja produkcji i podaży przędzy bawełnianej Karola Ernesta podlegała wspólnemu zarządowi z przędzalnią brata. Schlösserowie byli wielokrotnie wysoko nagradzani na międzynarodowych wystawach przemysłowych w Warszawie (1857), Londynie (1861), Paryżu (1867) i Petersburgu (1870).

W l. 1861-1864 miał miejsce „głód bawełniany”. Na skutek wojny secesyjnej ze Stanów Zjednoczonych nie napływała lepsza gatunkowo bawełna. Nastąpił okres stagnacji. W 1866 r. Karol Ernest już samodzielnie kierował przedsiębiorstwem. Zachował jednak imię ojca w nazwie firmy. Zwiększył nakład, uzależniając od siebie 513 tkaczy. Pracowali dla niego, produkując tkaniny z przędzy dostarczanej im przez fabrykanta. Schlösser przyjmował wyprodukowaną przez nich tkaninę, którą następnie wykańczał i farbował w swoim foluszu i farbiarni. W 1864 r. w Ozorkowie był już tylko jeden niezależny tkacz.

Po upadku powstania styczniowego władze dokonały nowego podziału administracyjnego na ziemiach polskich. W wyniku tych zmian Ozorków znalazł się w guberni kaliskiej, nastawionej bardziej na rolnictwo niż przemysł. Wówczas pogorszeniu uległy warunki pracy w fabrykach Karola. Przestał on bowiem w nie inwestować. Sprzedał zakład przy stawie „Wałach” Ickowi Rzepkowiczowi, a młyn Henrykowi Liedtkemu. Za uzyskane pieniądze nabył w 1878 r. majątek w Opatówku pod Kaliszem i wyprowadził się z Ozorkowa. Natalia pozostała w pałacu przy ul. Zajączka 162 (obecnie ul. Listopadowa 6b, siedziba Młodzieżowego Domu Kultury), nadzorując zakłady i motarnię.

Życie ziemiańskie

Oprócz Opatówka Karol Ernest Schlösser nabył folwarki w Brzezinach, Józefowie, Rożennie, Winiarach i Zajączkach. W Opatówku prowadził wzorowe gospodarstwo gospodarstwo rolnicze i hodowlane[2]. Miał własną stadninę koni. We wsi Winiary założył browar w 1877 r. Zamieszkał w dawnym pałacu gen. Józefa Zajączka.

W 1880 r. wspólnie z bratem Henrykiem, Józefem Wernerem, Karolem Scheiblerem i Wiktorem Saengerem kupili Lućmierz i Leśmierz wraz z cukrownią. W czerwcu 1881 r. założyli spółkę handlową pod nazwą „Fabryka Cukru Leśmierz”. Każdy z uczestników był właścicielem 1/5 wartości całego majątku.

Działalność filantropijna i charytatywna

Karol Ernest Schlösser udzielał się społecznie. Był radnym miasta Ozorkowa, ławnikiem, członkiem Rady Parafialnej i Towarzystwa Ubezpieczeń. Tak jak pozostali Schlösserowie czynnie uczestniczył w życiu gminy ewangelickiej, m.in. finansując zbór. Na jego pomoc finansową mogli liczyć potrzebujący ozorkowianie, w tym ubodzy i chorzy pracownicy. Udzielał sukiennikom niskoprocentowych pożyczek i rozkładał je na bezprocentowe raty, a robotnikom rozdawał darmowe obiady i bezzwrotne zapomogi. Wspólnie z bratem finansował kolonie dla dzieci robotników i organizował opiekę medyczną (kasa chorych, bezpłatna opieka medyczna). Przyczynił się do budowy szpitala epidemicznego w Łęczycy. Finansował również szkołę. Miał swój udział także w organizowaniu Banku Handlowego w Łodzi.

Śmierć

Zmarł w tajemniczych okolicznościach w wieku 49 lat. Krążyły wówczas plotki, że go otruto. Został pochowany na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Ozorkowie. Po jego śmierci owdowiała Natalia Schlösser odkupiła licytowaną przędzalnię i zarządzała innymi przedsięwzięciami.

Bibliografia

  1. Górny P. A., Cmentarz ewangelicko-augsburski w Ozorkowie, Ozorków 2010.
  2. Górny P. A., Przemysł starszy od miasta, Ozorków 2014.
  3. Makarewicz Z., Dzieje rodziny Schlösserów z Ozorkowa do 1914 roku, [w:] Zgierskie Zeszyty Regionalne, t. IV, Zgierz 2009.
  4. Polski Słownik Biograficzny, t. XXXV, Wrocław 1994.

Oprac. Marianna Różalska

Przypisy

  1. Na podst. „Genealogii potomków Sejmu Wielkiego” M.J. Minakowskiego.
  2. Polski Słownik Biograficzny, t. XXXV, s. 526-527.