Dornstein August Wilhelm

Z Ozopedia - internetowa Encyklopedia miasta i gminy Ozorków
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

August Wilhelm Dornstein (ur. po 1755 r., zm. ok. 1845 r.) – geometra przysięgły, autor planu urbanistycznego Ozorkowa.

Biografia

Syn Karola i Faustyny z domu Płachowicz. Rodzina Dornsteinów pochodziła z pogranicza śląsko-wielkopolskiego, skąd w XVIII w. przeniosła się na Kujawy. August Dornstein idąc w ślady ojca (budowniczego i drogomistrza), studiował w wojskowej szkole inżynieryjnej w Prusach. Po jej ukończeniu z tytułem dyplomowanego geometry JKM króla Prus, otrzymał urząd konduktora[1] powiatowego w Bydgoszczy. Od 1800 r. pracował z bratem Gothfriedem (także geometrą) nad przebudową Kanału Bydgoskiego. W 1806 r. został mianowany przez władze Departamentu Bydgoskiego geometrą powiatu kowalskiego[2]. Wówczas zamieszkiwał w Chodczu. Stamtąd przeniósł się do położonych w sąsiedztwie dóbr Strzyżki, które objął w dzierżawę. Dożywszy sędziwego wieku zmarł w swym dworze w Strzyżkach pozostawiwszy dwóch synów, z których starszy o imieniu Wilhelm kontynuował zawodowe tradycje rodzinne. August Dornstein został pochowany na cmentarzu ewangelickim w Chodczu[3].

Plany przestrzenne Ozorkowa

Na chodecki etap w życiorysie Dornsteina przypadają jego projektowo-pomiarowe prace nad planami przestrzennymi naszego miasta. Wykonanie planu urbanistycznego Dornsteinowi zlecił Ignacy Starzyński. W tym czasie okresowo zamieszkiwał w Ozorkowie przy ul. Konduktorskiej (obecnie ul. Kościuszki). Prace nad ostatecznym planem trwały przez cztery lata (1811-1815)[4]. W 1811 r. Dornstein przybył do Ozorkowa w celu dokonania wizji lokalnej oraz wstępnych pomiarów. Pierwsza z map, jeszcze wówczas wsi Ozorkowa, czyli fabryki sukienniczej założonej 13 marca 1811 r. została wykonana 1 lipca 1815 r. Druga z map Ozorkowa jest planem lokacyjnym miasta, powstałym w 1816 r. na podstawie przeprowadzonego w tym okresie pomiaru. Trzecia mapa sytuacyjna Ozorkowa przedstawia plan miasta. Miasto jest ulokowane wzdłuż drogi. Zachodnia część położona nad rzeką została przeznaczona na obiekty przemysłowe. We wschodniej części, łączącej się z polami uprawnymi i łąkami, zlokalizowano osiedla mieszkaniowe. Centrum miasta zaplanowane zostało na wąskim pasie. Wzdłuż niego biegł trakt piotrkowsko-łęczycki. Perspektywę alei zamyka na północy rynek w kształcie kwadratu z przyległym kościołem katolickim, a na południu rynek w kształcie trójkąta, obok którego w nieco późniejszym czasie powstał kościół ewangelicki. Dornsteinowi przyszło projektować miasto w trudnych warunkach topograficznych i hydrograficznych[5]. Miasto powstało na dwóch fizjograficznie odmiennych formach: wysoczyźnie i nizinie z dużym nachyleniem stoków. Problem stanowiła również dolina Bzury. August Dornstein stworzył urbanistyczny kształt Ozorkowa, który na wiele lat wytyczył jego przestrzenny rozwój. Urealnił w efektowny i funkcjonalny sposób wizję miasta o charakterze przemysłowym.

Oprac. Małgorzata Kozak-Bajor

Przypisy

  1. Tytuł zawodowy będący odpowiednikiem geometry, używany w XVIII i XIX w.
  2. Obecnie miasto Kowal znajduje się w woj. kujawsko-pomorskim, powiecie włocławskim.
  3. S. Frątczak, Dornstein? Któż to Taki?, „Wiadomości Ozorkowskie”, nr 3, 1998, s. 6.
  4. H. Bartoszewicz, Obraz kartograficzny Żyrardowa w XIX i pierwszej połowie XX wieku, [w:] Rocznik Żyrardowski 9, 2011, s. 561-562.
  5. S. Frątczak, tamże, s. 7.