Żukowska Maria
Maria Żukowska (ur. prawdopodobnie w 1887 r., zm. ?) - nauczycielka, patriotka, pierwszy kierownik Szkoły Podstawowej Nr 2 w Ozorkowie.
Biografia
Była kultową postacią w środowisku ozorkowskiej oświaty w latach 1907-1949, wyróżniającą się nauczycielką, wielką patriotką, organizatorką (wraz z grupą kilkunastu osób) tajnego nauczania w pierwszych latach II wojny światowej. Była pierwszą kierowniczką Szkoły Powszechnej Nr 2 w Ozorkowie. Pełniła tę funkcję od 1921 r. do września 1939 r., a po wojnie, jako kierownik Szkoły Podstawowej Nr 2, od 21 lutego 1945 r. do 1949, czyli do czasu przejścia na emeryturę.
Tajne nauczanie prowadziła w pierwszych latach wojny, w małych 2–3 osobowych grupach lub indywidualnie – ogółem na lekcje uczęszczało ok. dziesięcioro dzieci. Lekcje prowadziła u siebie lub w domach uczniów realizując program nauczania dla klas I–IV.
Ceną za tajne nauczanie były restrykcje ze strony okupanta. W lipcu 1941 r. zostaje wysiedlona przez Niemców, wraz z koleżanką nauczycielką Marią Kornaszewską, do największego centralnego obozu przesiedleńczego w Łodzi przy ul. Łąkowej 4, utworzonego w fabryce tkanin wzorzystych Borucha Anszela Gliksmana. Dzięki mężowi, którego praca była ważna dla Niemców, pozwolono nauczycielkom wrócić do Ozorkowa.
Po powrocie z obozu przesiedleńczego zamieszkała jednak nie w Ozorkowie, lecz w pobliskiej wsi Maszkowice, w domu Państwa Tołkaczów, których dwoje dzieci uczęszczało przed wysiedleniem na tajne komplety prowadzone m. in. przez Marię Żukowską. Po wyzwoleniu wróciła do zawodu nauczycielskiego podejmując pracę pedagogiczną w Szkole Podstawowej Nr 2.
Z nielicznych źródeł wynika, że pracę pedagogiczną rozpoczęła w 1907 r. w szkole przyfabrycznej Zakładów Schlösserowskich w Ozorkowie. Był to czas niewoli narodowej oraz postępującego procesu rusyfikacji, któremu Maria Żukowska przeciwstawiała się, prowadząc konspiracyjnie lekcje w zakresie języka polskiego, literatury i historii Polski. Wpajała swoim wychowankom miłość do ojczyzny pracując na lekcjach z zakazanymi przez władze carskie polskimi podręcznikami i mapami („Wypisy”, „Dzieje ojczyzny”, „Poczet królów polskich”, itp.)[1].
W wieku lat 86 mieszkała w Ozorkowie, przy ul. Narutowicza 4. Nie jest znana data jej śmierci. Za pracę zawodową i społeczną otrzymała jeszcze przed wojną[2] Srebrny Krzyż Zasługi.
Oprac. Jadwiga Nicińska i Dorota Żerkowska
